Cengiz Aytmatov'un Eserlerinde Kadın Motifi
- Emir Talha Atıl
- 29 Ağu 2018
- 3 dakikada okunur
"Anadolu Mektebi" Projesi kapsamında yapılan Bolu Panelinde yapmış olduğum konuşma.
Muhterem arkadaşlarım hepinizi saygılar sevgiler sunuyorum. Bendeniz Emir Talha Atıl. Bugün sizlerle güzel bir sohbet gerçekleştireceğiz.
Öncelikle biraz Cengiz Aytmatov’dan bahsedelim. Nasıl bir kişi olduğundan bahsedelim. Aytmatov, iki yüz milyonluk büyük Türk Dünya’sının dünya edebiyatına verdirdiği bir armağandır. Doğayı, aşkı, sevgiyi, aileyi bizlere öyle güzel sunmuştur ki bu konulardaki bağlılığımızı Aytmatov had safhaya çıkarmaktadır. Ayrıca savaşın ve savaşın yıkımlarını öyle gerçekçi sunmuştur ki Aytmatov’un eserlerini okuyup, hazmeden hiçbir kimse barışın değerini anlayamamış olamaz. Ayrıca Aytmatov’u özel yapan şey benim deyimimle “Özden Göğe Doğru” üslupla yazmıştır. Yani açıklayacak olursak kendi kültürünü ve coğrafyasını merkeze alan ama bu merkezi evrensel bir dille sunan bir üsluptur.
Şimdi dilerseniz böyle özel bir üslupla yazılarını kaleme alan bu aksakalın eserlerindeki kadın motifini inceleyelim. Bu inceleme için beş kitaptaki beş kadın karakteri ele alacağız. Bunlar: Selvi Boylum Al Yazmalım’daki Asel, Cemile eserindeki Cemile, Beyaz Gemi’deki Bukey, Sultanmurat’daki Mirzagül, Toprak Ana’daki Tolgunay.
Selvi Boylu Al Yazmalım-Asel
Aytmatov bu eserde İlyas ve Asel’in bin bir engellrkarşı karşıya çıkan aşkları anlatılıyor. Ayrıca Aytmatov çok güçlü bir kadın figürünü bizlere sunuyor. “Aşkı için ailesinden, onuru için de aşkından vazgeçen” bir kadın Asel. Ve bu dik duruşu sayesinde saygı görüyor. İlyas’ın ihanetini hazmetmiyor ve onuru için hiç düşünmeden onu terk ediyor. Zaten Asel sert bir kadın bunu İlyas tanıştıklar zamanlardaki tavrından da anlayabiliyoruz. Ama aynı sertlik evlendikten sonra aynı oranda yumuşaklık ve sıcaklığa yerini bırakıyor. Bu özellikler ışığında Asel’i ben bir cevize benzetmekteyim dışı sert ve tatsız ama bir o kadar içi yumuşak ve tatlı
Aşkta duyulan sevgiden daha çok verilen emeğe önem veren Asel bu unsuru İlyas’ı değil Baytemir’i seçmesiyle de gösteriyor.
Cemile-Cemile
Fransız gazetelerinde “Dünya’nın en güzel aşk hikayesi” şeklinde duyurulan bir eser Cemile. Buna katılmamak elde değil çünkü bir aşk ancak bu kadar dünyevi duygulardan, şehvetten ve hırstan uzak anlatılabilir ve ancak bu kadar samimi bir üslup yakalanabilirdi.
Cemile ve Danyay’in masalsı aşkları çok kısa bir olay örgüsüyle bizlere sunulmakta ama bu örgü öyle güzel anlatılmış ki hayran olmamak elde değil.
Cemile sert otoriter ve aynı zamanda birazda kaba bir kadın izlenimini veriyor. Bunu da vermek zorunda çünkü savaştan dolayı avılda onları koruyacak bir erkek yok ve bir otorite gerek. Bu çok önemli etken olmakla beraber ne yazık ki bu kabalık birazda Cemile’nin karakterini yansıtıyor çünkü bunu Danyay ile daha aşkları yaşamaya başlamadan önce ona yaptığı şakalardan anlamaktayız.
Cemile’yi de Asel gibi bir cevize benzetmemiz mümkündür. Çünkü dışarıdan çok sert ve kaba ama içinde bir aşk kadını yatmakta.
Beyaz Gemi- Bukey
Beyaz Gemi’nin ana olay örgüsünde Bukey bulunmamakta. Bu yüzden biz bugün Bukey’İn bulunduğu yardımcı unsuru inceleyeceğiz.
Bukey çocuk sahibi olamayan bu yüzden eşi Urozkol’dan devamlı şiddet gören ama buna rağmen eşini bırakmayan hatta eşi onu bırakmak isteyince ayrılmamak için yalvara bir kadın. Yanı Bukey gördüğü zulme boyun eğmekte. Buradan şunu anlamaktayız ki Asel ve Cemile gibi karakterlerde daha ziyade güçlü kadını görüyorken, Bukey’de de tam zıttını görmekteyiz.
Sultanmurat- Mirzagül
Bu eserde bizlerin değineceğimiz nokta Mirazagül ve Sultanmurat’in aşkları. Şunu görmekteyiz ki bu hikayede avıl ortamında yaşanabilecek Gerçeksi bir aşk anlatılmaktadır. Çünkü diğer eserlerde buluşmalar, beraber yalnız konuşabilme gibi sahneler yok.
Mirzagül avılın güzel ve nazlı kızı konumunda. Ve aşıkları çok ama o gönlünü Sultanmurat’a veriyo r ve bunu bir mendille gösteriyor. Dediğim gibi daha gerçeksi bir aşk var
Toprak Ana- Tolgunay
Savaşın ve savaşın yıkımlarının çok iyi yansıtıldığı bir eser Toprak Ana. Ve bu eser bizlere çilekeş bir kadını, bu çileleri sayesinde güçlenen bir kadını bizlere sunmakta.Bu kadın Tolgunay. Eşinin, çocuklarının, gelinin, komşularının acılarına destek olmuş ve kendi acılarını unutmuştur. Ama bunlar ondan bir şey ekşitmemiş hatta güçlülük katmıştır. Tolgunay’ın özellikleri ile Aytmatov’un büyükannesini özelliklerini benzediğini ve kesinlikle ondan izler taşıdığını belirtmek istiyorum
Aytmatov’un eserlerinde şunu anlıyoruz ki , o çok farkluı karakterleri birbirleriyle tam zıt tipleri bizlere çok iyi sunmayı başarmıştır.Bu da aksakalı ne kadar iyi bir yazar olduğunu ustalığını bizlere anlatmaktadır. Bu her yazarın seviyesinde bir şey değildir.
Muhteremler dostlarım, beni dinlediğiniz için çok teşekkür ederim. Kafanızı şişirdim hakkınızı helal edin. Saygılar, sevgiler sunuyorum.
Yorumlar